Uitspraak rechtbank: IND moet ook de fysieke kant van homoseksualiteit toetsen bij queer asielzoekers

Het is welhaast het onmogelijke. Queer asielzoekers die in Nederland asiel aanvragen op basis van hun seksualiteit, worden vaak belemmerd door de IND, die hen niet toestaat openhartig te spreken over hun seksuele ervaringen. De beoordeling vindt plaats op basis van hun persoonlijke gevoelens en ervaringenwaarbij inzicht geven aan deze gevoelens vrijwel nooit genoeg is. Al jaren is dit een doorn in het oog voor LGBT Asylum Support, dat zich inzet voor een rechtvaardige toetsing van de verklaringen van lhbtiq+ asielzoekers. Want het hebben van seks of verwijzen naar een partner van gelijk geslacht maakt je volgens de IND nog geen homo.

Recent is een positieve uitspraak gedaan in de asielprocedure van een jonge, zwaar getraumatiseerde homoseksuele Marokkaan. De rechter heeft vrijwel alle ingebrachte punten, waaronder een rapport van LGBT Asylum Support, gegrond verklaard. Dit rapport verwijst naar een interne begrippenlijst van de IND, die de Minister eerder in een andere procedure op verzoek van de Raad van State in 2023 openbaar heeft gemaakt. Ook in deze procedure ontstond onduidelijkheid over de definities van verschillende seksuele oriëntaties, wat LGBT Asylum Support destijds aanleiding gaf om de advocaat aan te dringen op hoger beroep. Volgens deze interne begrippenlijst houdt homoseksuele geaardheid zowel de fysieke, romantische als emotionele aspecten in. In de recente uitspraak, waarvan de IND geen beroep aantekende, stelt de rechtbank: "Dat eiser [de homoseksuele asielzoeker] heeft bevestigd dat het louter seksuele gevoelens betreffen, betekent niet dat hij niet homoseksueel is. Eiser heeft in dit verband terecht gewezen op de interne begrippenlijst van de IND, waarin bij de uitleg van seksuele geaardheid ook fysieke aantrekkingskracht wordt genoemd."

“Eindelijk een rechter die hierin meegaat,” aldus een enthousiaste Sandro Kortekaas van LGBT Asylum Support. Dit jaar heeft hij al 37 rapporten opgesteld en evenveel zittingen bezocht, en hij mag zich nu volgens de IND deskundige noemen, wat hem zonder twijfel is gegeven. “Homoseksualiteit is niet alleen een kwestie van denken, maar omvat onlosmakelijk ook het fysieke aspect. Dit geldt des te meer voor landen waar homoseksualiteit strafbaar is. Tot nu toe wil de IND enkel gevoelens en emoties horen en baseert haar toetsing nog steeds op een westerse kijk op (homo)seksualiteit, in plaats van op de homofobe samenlevingen waar deze gevoelens vaak onderdrukt en daarmee onderontwikkeld zijn.”

Sinds 2016 houdt LGBT Asylum Support zich bezig met de beoordeling van lhbtiq+ asielzoekers en is verantwoordelijk voor de petitie #NietGayGenoeg, die de voortdurende problemen met de IND onder de aandacht brengt. In 2017 werd er een motie in de Tweede Kamer aangenomen, wat leidde tot aanpassingen van de werkinstructie in 2018. Toch blijven woorden als 'bewustwordingsproces' en 'zelfacceptatie' terugkomen, en wordt er nu getoetst op 'de realisatie'. De in rechte vaststaande uitspraak is bijzonder en zal verstrekkende gevolgen hebben voor vele andere procedures. Maar ook met de werkinstructie 2019/17, geloofwaardigheid lhbtiq+ van de IND. Want in paragraaf 2.2 volgt namelijk dat verklaringen over seksuele activiteiten niet bij de beoordeling worden betrokken.

Queer asielzoekers die in Nederland om bescherming verzoeken, moeten een eerlijke beoordeling krijgen die aansluit bij de cultuur waaruit zij afkomstig zijn en moet plaatsvinden binnen wettelijke kaders en gestelde termijnen. Naast deze begrippenlijst zou ook identiteitsgroei onderdeel moeten zijn van een nieuwe werkinstructie. Dit betreft een zichtbaar proces van gedragsverandering, zodat queer asielzoekers in Nederland eindelijk zichzelf kunnen zijn. Kortekaas besluit: “Maar dat wil de minister niet. Met deze uitspraak, het in aantocht zijnde boek 'NietGayGenoeg: De Naakte Waarheid, deel 2' en de overhandiging van petitie #NietGayGenoeg 4.0 aan de Tweede Kamer na het reces, moeten we dat nog maar eens zien.”